Historia st. Strzelca Stefana Kupca
Co roku, w dzień 1 listopada wspólnie z rodziną zapalamy znicz na grobie francuskiego żołnierza. W tym roku postanowiłam dowiedzieć się, dlaczego istnieje taka tradycja.
Tym sposobem poznałam historię naszego stryjka, Stefana Kupca. Stefan Kupiec urodził się 21 grudnia 1919r. w Obroczy (gm. Zwierzyniec). Jego rodzice, Antoni Kupiec i Marianna z domu Musiał pracowali w majątku ziemskim jako robotnicy rolni. Na początku 1920r. przenieśli się do pracy w folwarku w Zwierzyńcu na Rózinie, gdzie jego ojciec objął posadę gumiennego. W latach 1926 -1933 uczęszczał do siedmioklasowej Publicznej Szkoły Powszechnej w Zwierzyńcu. W dn. 7 listopada 1938r. zgłosił się ochotniczo, jako młodociany do odbycia służby wojskowej w Ośrodku Zapasowym Broni Pancernej nr 2.
Przysięgę wojskową złożył w 9 Batalionie Pancernym w Lublinie w dn. 11 grudnia 1938r.
Uroczystości związane z przysięgą odbyły się na placu przed Kościołem Garnizonowym przy obecnych Al. Racławickich. W dniu 1 lutego 1939 r. został skierowany jako elew do odbycia szkolenia w Szkole Podoficerskiej w 6 Batalionie Pancernym we Lwowie. Awansowany na stopień St. Strzelca w dn. 11 czerwca 1939r. W Szkole Podoficerskiej przebywał do sierpnia 1939r., tj. do czasu ogłoszenia powszechnej mobilizacji. Na początku sierpnia 1939r. znalazł się w kompanii czołgów, która została skierowana do zasilenia 10 Brygady Kawalerii, którejdowódcą był płk. dyp. Stanisław Maczek. Brygada została skierowana w rejon Krakowa do dyspozycji dowódcy Armii Kraków i weszła do walki w pierwszych dniach wojny z zadaniem osłony południowego skrzydła armii. W czasie od 1 do 5 września jej działania były związane z przeciwnatarciem i zręcznym manewrem opóźniającym działania wroga. Wobec tego, potężna grupa niemiecka w składzie 2 Dywizji Pancernej i 4 Dywizji Lekkiej, która posiadała olbrzymią przewagę w lotnictwie, czołgach i artylerii mogła się posuwać zaledwie 5 km. dziennie. W czasie od 7 do 13 września Brygada wykonała osłonę kierunku Rzeszów – Lwów w ramach Armii Karpaty. W dn. 8 września Brygada bronła Rzeszowa; w dn. 9 września biła się o Łańcut; w dn. 10 września broni Sanu w rejonie Jarosławia. Następnie w dn. 11 września odskoczyła na Krakowiec, którego broni w ciągu dnia 12 września, a w dniu 13 zatrzymuje nieprzyjaciela na Jaworowie. W wyniku działań nieprzyjaciela Brygada otrzymała zadanie obrony Lwowa od strony północnej. Zadanie to zostało wykonane przez 3-dniowe, okupione ciężkimi stratami natarcie i zdobycie w godzinach popołudniowych dnia 17 września kluczowego grzbietu 324 - Zboiska.
W tym samym czasie nadchodzi wiadomość o wkroczeniu wojsk radzieckich w granice Polski, a Brygada otrzymała rozkaz przejścia do Halicza do dyspozycji Naczelnego
Dowództwa w przewidywaniu obrony Dniestru. Zamiast jednak rozkazu obrony Dniestru, otrzymała tam rozkaz przekroczenia granicy. W ciągu dnia 19 września Brygada w szyku, z bronią i dowodzona przekroczyła granicę węgierską przez Przełęcz Tatarską.
Na Węgrzech nastąpiło rozbrojenie i internowanie żołnierzy. Z terenu Węgier żołnierze 10 Brygady Zmotoryzowanej, jesienią i zimą 1939-40r. pojedynczo i grupami 2 przedostawali się do Francji, gdzie z miejsca zaczęli się zaciągać do organizowanej Armii
Polskiej. Generał Maczek zebrał żołnierzy Brygady, powiększa stany i organizuje Dywizję Pancerną. Wśród nich był również st. strzelec Stefan Kupiec, który przybył do Francji w marcu 1940r. do m. Parthendy gdzie został przydzielony do 2 Baonu Czołgów a następnie do 2 kompanii II Batalionu Czołgów.
Ze strony francuskiej prace organizacyjne Dywizji napotykały raczej na trudności.
Dopiero klęska Francji we Flandrii i Ardenach oraz zagrożenie Paryża zmieniło nastawienie Francuzów. Dywizja została przerzucona pod Paryż i odpowiednio dosprzętowiona. Jednocześnie dowództwo francuskie zażądało natychmiastowego wymarszu na front.
Pierwsze walki we Francji stoczyła 10 Brygada Kawalerii Pancernej w dn.13 czerwca 1940r. pod Champeabert – Montmirail i pod Montgivroux osłaniając skrzydła 2-ch francuskich Dywizji piechoty. W tym czasie widać już było załamanie i dezorganizację armii francuskiej.
Brygada w celu otwarcia Francuzom drogi nad Loarę bije się o przeprawę przez Kanał Burgundzki pod Mont Bart. Jednak wysadzenie mostu przez Niemców uniemożliwia przeprawę przez kanał. Brygada wycofuje się na południe i w dn. 17 czerwca zostaje kompletnie otoczona przez nieprzyjaciela w pobliżu m. Dijon.
Dowódca Brygady wydaje rozkaz zniszczenia posiadanego sprzętu. Po klęsce Francji żołnierze, każdy na swój sposób udawał się do Wielkiej Brytanii.
Pierwsze zgrupowania znalazły się w Szkocji już w czerwcu 1940r. i zostały zorganizowane jako 10 Brygada Kawalerii.
Początkowo Anglicy nie zgadzali się na organizowanie polskich jednostek pancernych, dopiero z początkiem 1942r. władze brytyjskie wyraziły zgodę na stworzenie wielkiej jednostki pancernej. Dowódcą Dywizji zostaje gen. Stanisław Maczek a Dywizja w ciągu roku 1942/43 przeprowadza szereg ćwiczeń i wykazuje się dużą sprawnością bojową.
17 lipca 1944r. Polska Dywizja Pancerna zostaje przerzucona do obozu angielskiego w mieście Aldershot pod Londynem, który to obóz stanowi ostatni etap przed zaokrętowaniem do Normandii we Francji. Oddziały Dywizji przybywały do Normandii od 29 lipca do 4 sierpnia 1944r i stawały na biwakach w rejonie m. Bayeux. Dywizja zostaje przydzielona do 2-go Korpusu Kanadyjskiego w ramach 1 Armii Kanadyjskiej. Zadaniem Korpusu było opanowanie rejonu Falaise i połączenie się z Amerykanami, walczącymi w tym czasie z
armią niemiecką. W dn. 8 sierpnia 1944r 1-sza Dywizja Pancerna wchodzi w bój. W składzie 2 Pułku Pancernego, w czołgu typu Sherman jako strzelec czołgowy znajduje się i walczy st. strzelec Stefan Kupiec. W dn. 14 sierpnia w czasie walk w rejonie szosy Cean – Falaise czołg zostaje trafiony przez nieprzyjaciela a nasz stryjek ciężko ranny.
Następnego dnia, tj. 15 sierpnia 1944r. umiera na skutek odniesionych ran w boju. Zostaje pochowany na Brytyjskim Cmentarzu Wojskowym w m. Bayeux, grób nr 16.
W 2006 roku nasza rodzina odwiedziła miejsce jego wiecznego spoczynku na Cmentarzu, gdzie złożyła okruchy ojczystej ziemi oraz wiązanki kwiatów i zapaliła znicze.
W uznaniu zasług za udział w kampanii francuskiej i brytyjskiej st. strzelec Stefan Kupiec został pośmiertnie odznaczony trzema medalami:
1. France & Germany Star
2. Defence Medal
3. The War Medal 1939 – 45
Historię Stryjka opowiedział mi mój dziadzio, który pomógł mi zebrać materiały potrzebne do
opracowania wspomnień. Uważam, że człowiek, który w wieku niespełna 25 lat oddał życie w walce za ojczyznę zasługuje na miano lokalnego bohatera.