X SEJMIK WOJEWÓDZKIEJ RADY TOWARZYSTW REGIONALNYCH - Kultura materialna małej ojczyzny. Rewitalizacja rynku.
Krasnystaw 17-19 września 2010 roku
Każdego roku w okresie wczesnojesiennym regionaliści z terenu Lubelszczyzny spotykają się podczas Sejmików Wojewódzkiej Rady Towarzystw Regionalnych. W 2010 roku spotkanie takie zostało zorganizowane w Krasnymstawie, a przyświecał mu temat „Kultura materialna małej ojczyzny. Rewitalizacja rynku”. Organizatorem tego trzydniowego przedsięwzięcia byli: Wojewódzka Rada Towarzystw Regionalnych, Wojewódzki Ośrodek Kultury w Lublinie oraz Towarzystwo Przyjaciół Fajsławic przy współpracy ze Starostwem Powiatowym w Krasnymstawie i Urzędem Miasta Krasnystaw.
Głównym założeniem organizatorów była chęć przybliżenia tematyki rewitalizacji obszarów miejskich, przedstawienia jej wagi dla zachowania najcenniejszych wartości kultury materialnej naszych małych ojczyzn. Wszyscy mieszkańcy miast i wiosek na Lubelszczyźnie, a zwłaszcza środowisko regionalistów powinno troszczyć się o pielęgnowanie tego, co przez całe dekady stanowiło wartość symboliczną danego regionu, by służyło przyszłym pokoleniom, by tradycja i kultura przetrwała. Z tego też względu organizatorzy przygotowali szereg prelekcji naukowych, dzięki którym różnorodne pomysły mogłyby znaleźć odzwierciedlenie w praktyce.
Pierwszy dzień obrad rozpoczął się od wspaniałego recitalu muzyki Chopina przepięknie odegranego przez Panią Katarzynę Kraszewską, którą mieliśmy przyjemność gościć po raz drugi podczas naszych spotkań. Podobnie jak w Poniatowej, również w Krasnymstawie występ Pani Katarzyny zachwycił wszystkich słuchaczy. Otwarcia X Sejmiku Wojewódzkiej Rady Towarzystw Regionalnych dokonał w Krasnostawskim Domu Kultury prof. dr hab. inż. Sławomir Partycki – Przewodniczący WRTR. Ciepłe słowa powitania skierowali również do uczestników: Krzysztof Grabczuk – Marszałek Województwa Lubelskiego, Artur Sępoch – Dyrektor Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Lublinie, Janusz Szpak – Starosta Krasnostawski, Andrzej Jakubiec – Burmistrz Krasnegostawu, Adam Polski – Prezes Towarzystwa Przyjaciół Fajsławic oraz Pan Radosław Dąbrowski – Prezes Ludowego Towarzystwa Naukowo – Kulturalnego, Oddział w Krasnymstawie.
Raz w roku, podczas Sejmików lub Zjazdów WRTR przyznawane są nagrody o randze krajowej oraz wojewódzkiej dla regionalistów – działaczy społecznych, którzy poprzez podejmowane inicjatywy wybitnie przyczynili się do ochrony dziedzictwa kulturalnego i pielęgnowania tradycji Lubelszczyzny. Najbardziej prestiżową nagrodę w randze wojewódzkiej- Nagrodę w Dziedzinie Twórczości Artystycznej, Upowszechniania i Ochrony Dóbr Kultury zostało przyznane: Panu Adamowi Polskiemu, Bohdanowi Kiełbasie oraz Mieczysławowi Gajowiakowi. Odznaczenie „Zasłużony dla województwa lubelskiego” decyzją Zarządu Województwa Lubelskiego otrzymali: Stanisław Wac, Anetta Chrzanowska, Mieczysław Paluch, Elżbieta Hałasa oraz Elżbieta Gnyp.
Wyróżnieni dyplomem marszałka zostali: Waldemar Gryta, Joanna Szymańska, Andrzej Wójcik, Andrzej Kasprzak, Marian Biliński, Teresa Gutek, Halina Wysmulska, Andrzej Zaborowski. Dyplom wojewody otrzymali: Piotr Glądała, Maria Kryk, Anna Rumińska, Janusz Pędzisz, Rafał Duszyca, Bożena Dudek oraz Adam Pidek. Serdecznie gratulujemy osobom nagrodzonym i dziękujemy za aktywną działalność społeczną na rzecz kultywowania tradycji naszych małych ojczyzn. Postawa jaką prezentują wyróżnione osoby świadczy o niezwykłym zaangażowaniu, bezinteresowności i zamiłowaniu do naszego regionu, przywraca wiarę w prawdziwych patriotów.
Szereg prelekcji został zapoczątkowany przez dr hab. Grzegorza Jawora, profesora UMCS – wykład miał na celu przedstawienie historycznej perspektywy w ujmowaniu roli i znaczenia rynku w życiu społeczności lokalnej. Był to wstęp dla dalszych referatów, które ukierunkowane były na prezentację współczesnych projektów rewitalizacyjnych. Wystąpienie prof. dr hab. inż. arch. Elżbiety Przesmyckiej pod tytułem Współczesne tendencje kształtowania przestrzeni publicznych małych miast, spotkał się z bardzo dużym zainteresowaniem wszystkich uczestników Sejmiku. Pani Profesor w obrazowy sposób przedstawiła newralgiczne problemy związane z rewitalizacją przestrzeni miejskich, zaprezentowała dobre praktyki i elementy jakich należy się wystrzegać przy tego typu projektach.
Kolejnym referentem był dr inż. Bolesław Stalmach – wybitny architekt, twórca takich projektów jak: Centrum Chopinowskie w Warszawie, Sanatorium „Fortunat” czy budynek „Hydroterapii” w Nałęczowie. Wszystkie prezentacje przedstawione tego dnia zapoczątkowały ożywioną dyskusję. Regionaliści opowiadali o doświadczeniach we własnych miejscowościach, pytając o możliwości rozwiązania różnorodnych problemów, jakie pojawiają się przy okazji planów rewitalizacyjnych.
Drugi dzień Sejmiku rozpoczął się od wyjazdu do Fajsławic. W Fajsławicach regionalistów przywitał Tadeusz Chruściel – wójt gminy Fajsławice. Następnie prezes Towarzystwa Przyjaciół Fajsławic – Pan Adam Polski, przedstawił dorobek tegoż towarzystwa, które w tym roku obchodziło 20-lecie istnienia.
Należy przyznać, iż Towarzystwo prowadzone przez Pana Polskiego działa bardzo aktywnie na polu wydawniczym, czynnie włącza się w działalność na rzecz upamiętniania miejsc o znaczeniu historycznym w rodzimej gminie oraz pielęgnuje tradycyjne dla tego regionu działania w zakresie zielarstwa. Zastępca wójta gminy Fajsławice – Pan Krzysztof Gałan przedstawił plany założeń rewitalizacji parku w Fajsławicach, po czym wszyscy udali się na spacer po terenie gminy.
Po powrocie do Krasnegostawu, dalsza część obrad odbyła się w Kolegium Pojezuickim. Mgr inż. arch. Jadwiga Jamiołkowska z Wojewódzkiej Rady Ochrony Zabytków zaprezentowała swoje wystąpienie pod tytułem: Rewitalizacja rynku na przykładzie Urzędowa. Połączenie teorii i praktyki zaprezentowane przez Panią architekt stanowiło dobry przykład zastosowania pomysłów rewitalizacyjnych.
Krasnystaw nie przez przypadek został wybrany na miejsce sejmiku poświęconego tematyce rewitalizacji. Rynek Krasnostawski w 2008 roku został bowiem poddany rewitalizacji, a o tym procesie podczas 3 dnia sejmiku opowiadali: Starosta Krasnostawski – Janusz Szpak w wystąpieniu na temat rozwoju powiatu krasnostawskiego, Andrzej Jakubiec- Burmistrz Krasnegostawu oraz mgr Stanisława Rudnik, która brała bezpośredni udział w tym procesie. Efekt działania władz samorządowych oraz podmiotów zaangażowanych w realizację projektu rewitalizacji mieliśmy okazję podziwiać w czasie 3 dni spędzonych w tym gościnnym mieście. Krasnystaw dla wielu miast i wiosek, w tym aspekcie może stanowić dobry wzór do naśladowania.
Każde spotkanie regionalistów jest poświęcone innej tematyce, każde ma służyć powiększeniu wiedzy w określonej dziedzinie, która w ich rękach może stać się cennym orężem dla pielęgnowania tego co najcenniejsze – naszej małej ojczyzny. Sejmik pod tytułem „Kultura materialna małej ojczyzny. Rewitalizacja rynku” , którego założeniem było zwiększenie wrażliwości społeczników na estetykę „wizytówek” miast i miasteczek jakimi są lokalne rynki, był cenną lekcją, z której każdy zainteresowany mógł wynieść wiele praktycznych wskazówek jak uczynić swoją małą ojczyznę piękniejszą.
Temat rewitalizacji jest niezwykle istotny, ponieważ w swym bezpośrednim założeniu rewitalizacja ma na celu poprawę estetyki przestrzennej oraz uatrakcyjnienie przestrzeni publicznej. Przyczynia się tym samym do ożywienia gospodarczego, turystycznego i społecznego.
Rewitalizacja, o której była mowa podczas Sejmiku, to nie tylko remonty, modernizacja i rewaloryzacja w znaczeniu infrastrukturalnym– to również, w znaczeniu społecznym, duża wartość dla wzmacniania identyfikacji mieszkańców z rodzimą miejscowością, integracji społeczności lokalnych oraz pobudzania poczucia dumy z własnej małej ojczyzny.