Trzy lata od ubiegłego Zjazdu Walnego Wojewódzkiej Rady Towarzystw Regionalnych w Lublinie upłynęły wyjątkowo szybko, co można tłumaczyć intensywnością prac podejmowanych na rzecz rozwoju małych ojczyzn. Na trzydniowe spotkanie regionalistów pod hasłem Sakralna kultura materialna w małej ojczyźnie, wyjątkowo organizowane późną wiosną, zaproszenie do działaczy społecznych wystosowali Wojewódzki Ośrodek Kultury w Lublinie, Wojewódzka Rada Towarzystw Regionalnych oraz Towarzystwo Przyjaciół Kodnia.
Zjazd odbył się w dniach 19-21 czerwca 2015 roku w siedzibie jednego z najsłynniejszych w Polsce sanktuariów maryjnych – Domu Pielgrzyma Sanktuarium Matki Boskiej Kodeńskiej w Kodniu. Patronat honorowy nad tym wydarzeniem przyjął Marszałek Województwa Lubelskiego – Sławomir Sosnowski oraz Wójt Gminy Kodeń – Jerzy Troć.
Pierwszy dzień zjazdu miał charakter bardzo uroczysty i jednocześnie naukowy. Otwarcia zjazdu dokonał prof. dr hab. Sławomir Partycki, a słowa uznania względem reprezentantów ruchu regionalnego na Lubelszczyźnie popłynęły z ust Jarosława Szymczyka – Dyrektora Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego, dra Artura Sępocha – Dyrektora WOK, Jerzego Trocia – Wójta Gminy Kodeń oraz Jacka Malarskiego – Prezesa Towarzystwa Przyjaciół Kodnia.
Zjazd był okazją do uhonorowania regionalistów szczególnie wyróżniających się w zakresie podejmowanej pracy społecznej. Reprezentant Wojewody Lubelskiego – Jarosław Szymczyk wręczył odznaczenia resortowe oraz państwowe. Otrzymali je:
Srebrny Krzyż Zasługi
Józef Tymoszuk – Towarzystwo Przyjaciół Kodnia
Adam Polski – Towarzystwo Przyjaciół Fajsławic
Odznaka Honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej”
Grażyna Gliwa – Towarzystwo Przyjaciół Gminy Niemce
Leszek Kwasek – Towarzystwo Przyjaciół Janowca
Dyplomy Uznania Wojewody Lubelskiego:
- Tadeusz Milewski
- Emilia Felisiak
- Wojciech Dziedzic
- Krystyna Zlot
- Bożena Tuszyńska-Firlej
- Halina Rzepecka
- Małgorzata Zińczuk
- Zbigniew Gwardiak
Dyplomy Uznania w formie grawertonów przyznane przez Zarząd Województwa Lubelskiego odebrali regionaliści:
- Jacek Malarski
- Dominik Nazaruk
- Andrzej Madej
- Filip Jaroszyński
- Marek Okoń
- Ryszard Jerzy Grafik
Dyplomy Uznania przekazał również Marszałek Województwa Lubelskiego. Otrzymali je:
- Małgorzata Sanaluta
- Zenon Jakubowski
- Andrzej Kulupa
- Iwona Hordyjewicz
- Zofia Kukuryku
- Mirosław Dederko
- Anna Łuciuk
- Janusz Panasiewicz
Wręczenie nagród stanowiło jeden z dwóch najważniejszych punktów programu, obok referatów przygotowanych przez specjalistów z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. W Społeczną funkcję sztuki sakralnej w społecznościach lokalnych uczestników zjazdu wprowadziła dr Alina Betlej. W dalszej części regionaliści wysłuchali dwóch wystąpień z zakresu historii sztuki: Wizerunki otoczone kultem w XVII-wiecznym Lublinie prof. Ireny Rolskiej oraz Parametry liturgiczne archidiakonatu lubelskiego w świetle źródeł z XVI wieku i najnowszych kwerend autorstwa mgr Izabelli Dybały. Wieczorna część spotkania obfitowała w wydarzenia artystyczne. Najpierw uczestnicy zjazdu oraz społeczność lokalna wysłuchali koncertu w wykonaniu kwartetu męskiego Filharmonii Lubelskiej w pięknych wnętrzach kościoła św. Anny w Kodniu. Koncert pod nazwą W cieniu czerwonych maków stanowił muzyczną opowieść o żołnierzach II Korpusu Polskiego w 45. rocznicę śmierci gen. Władysława Andersa. Zwieńczeniem wieczoru był przygotowany na potrzeby zjazdu koncert Zespołu Śpiewaczego Jarzębina z Zabłocia.
Drugi dzień zjazdu, do przerwy obiadowej, zdominowało Walne Zgromadzenie Wojewódzkiej Rady Towarzystw Regionalnych w Lublinie, w ramach którego ustępujący zarząd uzyskał absolutorium. Wybrano nowe władze stowarzyszenia (Zarząd i Komisja Rewizyjna). W skład nowego Zarządu weszli:
prof. dr hab. Sławomir Partycki – przewodniczący
Jerzy Krzyżewski – I zastępca przewodniczącego
prof. dr hab. Andrzej Wac-Włodarczyk – II zastępca przewodniczącego
Waldemar Gryta – skarbnik
dr Joanna Romanowska – sekretarz
Halina Solecka – członek
Halina Stępniak – członek.
W dalszej części dnia regionaliści mieli okazję w sposób bezpośredni zetknąć się ze sztuką sakralną różnych wyznań, zwiedzając sanktuarium w Kodniu, cerkiew neounicką w Kostomłotach oraz monastyr prawosławny w Jabłecznej.
W ostatnim dniu zjazdu przewidziano wystąpienia członków towarzystw regionalnych, których wiedza na temat sakralnej kultury materialnej w ich małych ojczyznach jest bardzo bogata. Referat przygotowany przez dra Szczepana Kalinowskiego z Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim pt. Kodeń w starej ikonografii w imieniu nieobecnego z powodów rodzinnych autora wygłosił jego kolega z TPNwMP mgr Roman Sidorowicz. Kolejne wystąpienia wygłosili członkowie Towarzystwa Przyjaciół Urzędowa. Dr Anna Wnuk opracowała temat Zabytki sakralne – dokumenty przeszłości na terenie parafii Popkowice, aprof. dr hab. Marian Surdacki wygłosił referat pt. Obiekty sakralne na terenie parafii Urzędów. Dalsza część obrad została poświęcona miejscu, w którym odbywał się zjazd. W pierwszej kolejności dokonania Towarzystwa Przyjaciół Kodnia na rzecz społeczności lokalnej zaprezentował prezes TPK Jacek Malarski, a następnie wystąpienie pt. Kodeń – perła południowego Podlasia zaprezentował Zastępca Wójta Gminy Kodeń Andrzej Krywiński.
Najważniejszym punktem niedzielnego programu zjazdu była Msza św. w kościele św. Anny w Kodniu pod przewodnictwem o. Bernarda Briksa OMI proboszcza i kustosza Sanktuarium Matki Boskiej Kodeńskiej. Na zakończenie zjazdu widowisko słowno-muzyczne W wiejskiej chacie zaprezentowali uczniowie Zespołu Szkół w Kodniu. Piękna pogoda oraz wspaniały krajobraz Kodnia i okolic sprawiły, że regionaliści wracali do domu nie tylko wyposażeni w zasób wiedzy, ale również wzbogaceni duchowo i estetycznie.
dr Magda Parzyszek