W czasach, gdy świat stał się „globalną wioską” a Europa zachłystuje się procesem jednoczenia, wszystko to, co zawiera się w pojęciu regionalizm nabiera wyjątkowego znaczenia. W swych tysiącletnich dziejach Polska bywała „pawiem narodów […] i papugą”, dlatego, kiedy wokół króluje kosmopolityzm, tak ważne jest budzenie i utrwalanie patriotyzmu.
Na szczęście czasy nie wymagają od nas, by „na śmierć [iść] po kolei, Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec”.
Ofiarę krwi zastąpiła misja ocalenia od zapomnienia wszystkiego tego, co dla Ojczyzny - tej wielkiej i małej, lokalnej - jest bezcenne - jej historii,tradycji i kultury. Nasi przodkowie potrafili zachować tożsamość narodową, gdy kilka pokoleń Polaków nie miało własnego państwa.
Jak połączyć otwarcie na świat z kształtowaniem postaw lokalnego patriotyzmu, dumy z miejsca, które nas wydało?
Na te i inne pytania próbowano odpowiedzieć na kolejnej konferencji „Edukacja regionalna w szkole. Sprawdzone przykłady realizacji”.
Spotkanie dla nauczycieli - regionalistów poświęcone tej tematyce zorganizowali: Wojewódzka Rada Towarzystw Regionalnych w Lublinie, Wojewódzki Ośrodek Kultury w Lublinie oraz Towarzystwo Przyjaciół Ryk. Konferencja odbyła się w „najgłośniejszym z polskich miast” – Rykach w dn. 28-30 listopada 2008r. Współorganizatorami spotkania było Starostwo Powiatowe oraz Miejsko-Gminne Centrum Kultury w Rykach.
Konferencji przewodniczył prof. zw. dr hab. Sławomir Partycki – Przewodniczący Wojewódzkiej Rady Towarzystw Regionalnych Lublinie. W spotkaniu regionalistów uczestniczyli także Starosta Powiatu Ryckiego – Leszek Filipek oraz Dyrektor Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Lublinie – dr Artur Sępoch.
W pierwszym dniu konferencji wykład na temat „Rodzinne uwarunkowania procesu inkulturacji” wygłosili prof. Alina Rynio i dr Piotr Magier (KUL). Następnie „Historię opieki społecznej na ziemiach polskich do końca XIX w.” przedstawił prof. zw. dr hab. Marian Surdacki (KUL). Duże wrażenie na uczestnikach konferencji wywarło wystąpienie dr Zygmunta Kozaka, który „czarował słowem wieszczów”, opiewających piękno „kraju lat dziecinnych”, prezentując „Główne nurty poezji polskiego romantyzmu na emigracji”.
Pierwszy dzień konferencji zakończyła biesiada rycka z Zespołem Tańca Ludowego „Ryki”. Uczestnicy szkolenia podziwiali i oklaskiwali umiejętności taneczne i wokalne członków zespołu z różnych kategorii wiekowych.
W sobotę (29.11.2008r.) uczestnicy spotkania wyruszyli w teren – na wycieczkę dydaktyczną po małej ojczyźnie powiatu ryckiego. W ramach poznawania dziedzictwa kulturowego regionu, regionaliści wzięli udział w lekcji muzealnej w Muzeum Henryka Sienkiewicza w Woli Okrzejskiej.
Muzeum Henryka Sienkiewicza w Woli Okrzejskiej
Spotkanie – w domu narodzin autora „Potopu” – z wieloletnim kustoszem muzeum – panem Antonim Cybulskim dostarczyło uczestnikom wycieczki niezapomnianych przeżyć i wzruszeń. Trudno było oprzeć się wrażeniu, że pan Antoni - dobry duch tego niezwykłego miejsca, to jednocześnie „jeden z ostatnich, co z taką swadą i miłością o Sienkiewiczu gawędzić potrafią”. Z prawdziwym wzruszeniem odegrano i odśpiewano panu Antoniemu Cybulskiemu „Sto lat” (na fortepianie należącym do matki noblisty). Wizytę u autora „Trylogii” uczestnicy warsztatów regionalnych zakończyli krótkim spacerem po jesiennym parku okrzejskim, zwiedzaniem kościoła w Okrzei (miejsca chrztu pisarza) oraz „zdobyciem” Kopca Sienkiewicza. Następnie wyruszono do Stężycy.
Tu uczestnicy konferencji zostali zaproszeni do obejrzenia największego w Polsce i trzeciego na świecie Gospodarstwa Ogrodniczego Marii i Jarosława Ptaszków. Po swoim „królestwie róż, anturium i orchidei” oprowadzał regionalistów właściciel tego „rajskiego kombinatu” pan Jarosław Ptaszek (Prezes Towarzystwa Przyjaciół Stężycy).
Z technologii XXI wieku przeniesiono się sześć stuleci wstecz, gdy Jarosław Frąckiewicz z Towarzystwa Przyjaciół Stężycy przedstawiał historię tutejszego, gotyckiego kościoła farnego pw. św. Marcina .
Po powrocie do Ryk uczestnicy konferencji wzięli udział w warsztatach na temat dobrych i sprawdzonych przykładów realizacji edukacji regionalnej. W ramach warsztatów dr Małgorzata Piotrkowska przedstawiła sposób realizacji edukacji leśnej w nadleśnictwach Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Lublinie. O ciekawych miejscach i mieszkańcach Lubelszczyzny mówiła pani Hanna Witek z Towarzystwa Przyjaciół Ryk. Następnie wspomniany już pan Jarosław Frąckiewicz (TPS) przedstawił (wykonaną przez swoich uczniów) prezentację „Izba pamięci przykładem żywej lekcji historii”.
Część warsztatowa spotkania regionalistów zakończyła się prezentacją materiałów do zajęć edukacji regionalnej Nauczycielskiego Towarzystwa Regionalnego „Skarby Lubelskie” przygotowanych przez Dorotę Świetlicką-Cenkałę, Marię Stępień i Jolantę Kociubę.
Drugi dzień spotkania regionalistów zakończyły występy formacji tanecznych z MGCK w Rykach.
W niedzielę (30.11.2008r.) uczestnicy konferencji wzięli udział we Mszy św. w kościele p.w. Najświętszego Zbawiciela w Rykach, odprawionej w intencji tych, którzy zajmują się edukacją regionalną. Po nabożeństwie podziwiano – umieszczony w ołtarzu głównym - obraz „Chrystus na krzyżu” Leona Wyczółkowskiego. Następnie Prezes Towarzystwa Przyjaciół Ryk pani Hanna Witek zapoznała uczestników konferencji z historią kierowanego przez siebie stowarzyszenia, a Dyrektor Miejsko-Gminnego Centrum Kultury Bogumiła Porowska przedstawiła prezentację „Ryki w obiektywie – historia miejscowości”.
Spotkanie regionalistów w Rykach cieszyło się dużym zainteresowaniem. Uczestniczyli w nim nauczyciele i członkowie regionalnych towarzystw z województwa lubelskiego. Na zakończenie dokonano podsumowania i stwierdzono, że należy dołożyć starań, aby w społeczeństwie wzrastała świadomość tego, jak ważne jest poczucie zakorzenienia, chęć poznawania i odkrywania historii regionu, kultywowania tradycji i kultury każdej małej ojczyzny. To kolejne wielkie zadanie stawiane tym, „którzy niosą oświaty kaganek”.
Ważniejsze wydaje się jednak aktywizowanie osób, którym drogie są kultura, historia i tradycja małej ojczyzny, czyli wczoraj, dziś i jutro naszego regionu.
Wbrew temu wszystkiemu, co bywa negatywnym symbolem – znakiem naszych czasów, warto pamiętać o przesłaniu Jana Pawła II:
„Pamięć o przeszłości oznacza zaangażowanie w przyszłość”.
Tak wiele miejsc i postaci, które znajdziemy w samym najbliższym otoczeniu warto ocalić od zapomnienia, bo przecież „gdzie znika zainteresowanie tam znika i pamięć” (J.W. Goethe).
Elżbieta B. Majdak
Nauczyciel Zespołu Placówek Oświatowych w Pawłowicach